Γαλλικά αδιέξοδα – Καθημερινή 22/04/2007

Πριν από μία δεκαετία, η μονάδα Προοπτικών Μελετών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παρουσίασε πέντε βασικά σενάρια για το πώς θα μοιάζει η Ευρώπη το 2010. Ανάμεσα σε διάφορα ακραία ενδεχόμενα ξεχώριζε ένα σενάριο συνέχισης των υπαρχουσών τάσεων, που οι συγγραφείς ονόμασαν «ήπια διολίσθηση» (gentle drift). Στο σενάριο αυτό η ικανοποίηση με τα κεκτημένα συνυπάρχει με την ανησυχία ότι η μελλοντική διατήρησή τους δεν είναι δυνατή. Η επιδείνωση της κατάστασης όμως είναι σταδιακή και σχεδόν ανώδυνη, καθιστώντας οποιαδήποτε απόπειρα αλλαγής πορείας εξαιρετικά αντιδημοφιλή. Οταν τελικά η κρίση εκδηλωθεί, η σωρευμένη έντασή της θα είναι πολύ μεγαλύτερη, με αμφίβολη πια δυνατότητα επιστροφής. Η «ήπια διολίσθηση» συνοψίζει την πορεία της Γαλλίας στην Ευρώπη την τελευταία δεκαπενταετία.

Από πολλές απόψεις, η Γαλλία είναι μια ευημερούσα κοινωνία. Τα τρένα της είναι τα ταχύτερα, οι υποδομές εξαιρετικές, το κοινωνικό κράτος γενναιόδωρο, το σύστημα υγείας ένα από τα καλύτερα στον κόσμο. Οι πολυεθνικές της επιχειρήσεις ακμάζουν. Η παραγωγικότητα της οικονομίας της ξεπερνά την αμερικανική, αλλά το προϊόν ανά κάτοικο είναι μικρότερο. Οι Γάλλοι εργάζονται λιγότερο, γευματίζουν το μεσημέρι, παίρνουν μεγάλες διακοπές και συνταξιοδοτούνται στα 60.

Οι νέοι απολαμβάνουν μακρά διάρκεια σπουδών και μπαίνουν αργότερα στην αγορά εργασίας. Το ποσοστό απασχόλησής τους είναι από τα χαμηλότερα στην Ευρωζώνη. Ακόμα χαμηλότερα είναι τα ποσοστά μερικής απασχόλησης: οι Γάλλοι ή έχουν πλήρη και εξασφαλισμένη απασχόληση ή δεν εργάζονται.

Ομως τα τελευταία 25 χρόνια, η ανεργία στη Γαλλία βρίσκεται καθηλωμένη στο 8% – 10%, ενώ το κατά κεφαλήν εισόδημα έπεσε από την 8η στη 19η παγκόσμια θέση. Βαθύ χάσμα χωρίζει όσους έχουν δουλειά από εκείνους που είναι άνεργοι. Σε κάθε εκατό Γάλλους νέους, άνεργοι είναι οι 23 (έναντι 14 της Γερμανίας και 16 της Ευρωζώνης). Περισσότεροι από τέσσερις στους δέκα ανέργους είναι μακροχρόνια άνεργοι. Η άτεχνη προσπάθεια Βιλπέν να διευκολύνει την πρόσβαση των ανειδίκευτων νέων σε μια πρώτη δουλειά κατέρρευσε από τις κινητοποιήσεις των φοιτητών – που προέρχονται κυρίως από τα μεσαία και εύπορα στρώματα.

Υπό την πίεση έξι διαφορετικών προεδρικών υποψηφίων της Αριστεράς (συμπεριλαμβανομένων τριών τροτσκιστών), η Σεγκολέν Ρουαγιάλ προτείνει αύξηση του ελάχιστου μηνιαίου μισθού στα 1.500 ευρώ. Το πώς ακριβώς αυτό θα βοηθούσε τους περιθωριοποιημένους άνεργους να βρούνε δουλειά, χάνεται στις ατραπούς της τροτσκιστικής οικονομικής σκέψης.

Τα μεσαία και εύπορα στρώματα απολαμβάνουν υψηλή ποιότητα ζωής και ο εκτεταμένος δημόσιος τομέας χαρίζει ασφάλεια. Απέναντι υπάρχει η άλλη Γαλλία των ταραγμένων προαστιακών γκέτο. Το χάσμα μεταξύ των δύο έδωσε την ευκαιρία στον Σαρκοζί να εμφανιστεί ως ο υποψήφιος του νόμου και της τάξης, αποβλέποντας στις ψήφους Λεπέν.

Η πλειοψηφία των Γάλλων, λένε οι μετρήσεις, είναι ευχαριστημένοι με τη ζωή τους και δεν θέλουν να αλλάξει. Ομως τα τρία τέταρτα θεωρούν ότι η χώρα τους βρίσκεται σε παρακμή. Στον πυρήνα της ανησυχίας βρίσκεται η υποχώρηση της Γαλλίας στην Ευρώπη και τον κόσμο.

Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα του παρελθόντος μιλούσε γαλλικά και είχε ως ηγεμονική δύναμη τη Γαλλία. Συνδύαζε την άρση των εμπορικών φραγμών με οικονομικό εθνικισμό, και είχε την Κοινή Αγροτική Πολιτική ως αναπόσπαστο μέρος του πακέτου.

Η σημερινή Ευρωπαϊκή Ενωση μιλάει αγγλικά, ακόμα και σε γαλλικό έδαφος. Εχει δέκα νέα μέλη γοητευμένα από το αγγλοσαξονικό μοντέλο και στραμμένα στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, μια οικονομία υπηρεσιών που απορρίπτει τον παρεμβατισμό, με την ΚΑΠ σε πορεία δραστικής συρρίκνωσης. Και με τη διακυβερνητικά προσανατολισμένη Γαλλία σε πλήρη αδυναμία να πλοηγήσει την Ευρώπη. Ο ευρωπαϊσμός της εποχής Ζισκάρ – Μιτεράν, όταν ο γαλλογερμανικός πυρήνας οδηγούσε την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, έχει ξεμείνει από καύσιμα. Το 1985, ο Ντελόρ έπεισε τους Γάλλους να δεχθούν την ενιαία αγορά υποσχόμενος κοινωνική Ευρώπη. Η υπόσχεση, στα μάτια των Γάλλων, εκκρεμούσε το 1992, και εκκρεμεί ακόμα περισσότερο σήμερα. Ομως η Ευρώπη δεν μπορεί να κινηθεί πια προς την κατεύθυνση της Γαλλίας.

Το απορριπτικό δημοψήφισμα για το Ευρωσύνταγμα είχε πολλά κοινά σημεία με εκείνο του 1992 – που διασώθηκε τελικά χάρη στον παθιασμένο ευρωπαϊσμό του Μιτεράν. Και η υψηλή ανεργία, και ο φόβος απώλειας κοινωνικών κεκτημένων, και η ανησυχία των προστατευόμενων κλάδων για το άνοιγμα της οικονομίας, και η αίσθηση απειλής για τη γαλλική γεωργία και τον παραδοσιακό τρόπο ζωής της υπαίθρου: όλα ήσαν ξανά εκεί τον Μάιο του 2005, σε ένα περιβάλλον ακόμα βαθύτερης οικονομικής αλληλεξάρτησης και με τον Πολωνό υδραυλικό ante portas.

Η παγκοσμιοποίηση ευνοεί αγγλοσαξονικού τύπου αγορές και κινητικούς συντελεστές παραγωγής. Εναλλακτικά ανταμείβει όσους συνδυάζουν την κοινωνική προστασία με ευελιξία – όπως οι Σκανδιναβοί. Αρα η Γαλλία του εκτεταμένα παρεμβατικού κράτους και των περιφραγμένων αγορών εργασίας πρέπει να αλλάξει, για να μπορεί να παραμείνει στην ίδια θέση.

Αποτέλεσμα του διευρυνόμενου χάσματος, η γαλλική αμφιθυμία και απώλεια ευρωπαϊκού προσανατολισμού. Και η «οικονομική κυβέρνηση», ακόμα περισσότερο η «κοινωνική Ευρώπη», με τους υπάρχοντες συσχετισμούς της Ε.Ε., είναι κενές πρακτικών συνεπειών. Υποκαθιστούν την έλλειψη δέσμευσης για βαθύτερη Ευρώπη και συγκαλύπτουν τον διογκούμενο ευρωσκεπτικισμό μιας ιδεολογικά πολωμένης κοινωνίας.

Στο αποχαιρετιστήριο μήνυμά του ο απερχόμενος πρόεδρος Σιράκ είπε: «Η Γαλλία, πιστέψτε με, δεν έχει χάσει την ικανότητά της να εκπλήσσει τον κόσμο». Αυτή την έκπληξη περιμένει και η Ευρώπη.

* Ο κ. Γ. Παγουλάτος διδάσκει στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Κολέγιο της Ευρώπης.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_1_22/04/2007_224321

You May Also Like