Ενοχη, λοιπόν, η Ευρώπη; – Καθημερινή 31/05/2009

Aς ομολογήσουμε. Η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν είναι συναρπαστική. Γράφοντας «Ε.Ε.» χάνεις αυτόματα 50% των αναγνωστών σου. Η ατζέντα της Ε. Ε. είναι ελάχιστα ηρωική. Κανείς ποτέ δεν έδωσε τη ζωή του για μονοψήφιο δείκτη πληθωρισμού, πολλώ μάλλον για έλλειμμα κάτω του 3%.

Τελευταία η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει μετατραπεί σε αγαπημένο σάκο του μποξ. Η κριτική διεκδίκηση «περισσότερης Ευρώπης» συγχωνεύεται με την απόρριψη της υπάρχουσας Ευρώπης. Φαίνεται ελάχιστη η απόσταση ανάμεσα στη φράση «θέλουμε μια άλλη Ευρώπη» και τη φράση «αυτή την Ευρώπη δεν την θέλουμε». Ομως αυτή η λεπτή απόσταση είναι ουσιώδης: χωρίζει τον διεκδικητικό ευρωπαϊσμό από τον απορριπτικό ευρωσκεπτικισμό. Ο πρώτος επικρίνει την Ε.Ε. για πράγματα που κάνει –και κυρίως που δεν κάνει. Ο δεύτερος απορρίπτει την Ε.Ε. για αυτό που είναι.

Ο χώρος της σημερινής ριζοσπαστικής αριστεράς (πλην του κάθετα απορριπτικού ΚΚΕ) εμπεριέχει και τα δύο αυτά ρεύματα. Αποτέλεσμα αυτής της σύγχυσης είναι να αρδεύεται το στρατόπεδο του αντιευρωπαϊσμού με επιχειρήματα προερχόμενα από κριτικούς ευρωπαϊστές που θέλουν όχι λιγότερη αλλά αντίθετα περισσότερη Ευρώπη. Ετσι οι ευρω-μαξιμαλιστές της «κοινωνικής Ευρώπης» καταλήγουν να τρέφουν εκείνους που επιθυμούν πάγωμα της ολοκλήρωσης και επανεθνικοποίηση των πολιτικών. Παράδειγμα; Την επομένη του απορριπτικού γαλλικού δημοψηφίσματος του 2005 για το Ευρωσύνταγμα, είδαμε τους σοσιαλιστές του Φαμπιούς, τροτσκιστές, κομμουνιστές, γκωλικούς υπερεθνικιστές και ακροδεξιούς Λεπενιστές, όλους να πανηγυρίζουν την κοινή τους επιτυχία! Εν ονόματι της καταδίκης της αγοράς, η ριζοσπαστική αριστερά θανάτωσε το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα. Ακύρωσε την πολιτική Ευρώπη, και μας άφησε με σκέτη την αγορά. Σπουδαία επιτυχία…

Η ριζοσπαστική αριστερά καταφέρεται εναντίον της «Ευρώπης των λογιστών»: «Αγωνιά μήπως το έλλειμμα ξεπεράσει το 3% ενώ η Αμερική του Ομπάμα δεν διστάζει να ανεβάσει το δικό της στο 12%. Το Σύμφωνο Σταθερότητας πρέπει να καταργηθεί», λέει η ριζοσπαστική κριτική. Παραβλέπει όμως ότι η στρατηγική αυτή της ΟΝΕ έχτισε εκ του μηδενός ένα ισχυρό παγκόσμιο νόμισμα, πραγματικό καταφύγιο στην καταιγίδα για 16 ευρωπαϊκές οικονομίες. Η κρίση δικαίωσε το ευρώ. Γι’ αυτό στον προθάλαμο συντελείται συνωστισμός.

Σε μια Ευρωζώνη 16 διαφορετικών και εν πολλοίς ανεξάρτητων εθνικών οικονομιών, το Σύμφωνο Σταθερότητας είναι πυλώνας (αναγκαίος αν και όχι επαρκής) του ισχυρού νομίσματος. Αλλωστε επιτρέπει αρκετή ευελιξία στην ύφεση. (Το έλλειμμά μας ξεπερνά το 5% –χωρίς ακόμα κυρώσεις). Ναι, η Αμερική μπορεί να χρηματοδοτεί τεράστια ελλείμματα, έχοντας το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα και τα ασφαλέστερα κρατικά χρεόγραφα στον κόσμο –και μια κυβέρνηση από πίσω. Η Ευρώπη δεν έχει ακόμα τίποτα από αυτά. Δεν έχει ομοσπονδιακό προϋπολογισμό και δεν μπορεί να δανείζεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Γι’ αυτό χρειάζεται το Σύμφωνο Σταθερότητας. Πολλά επίσης ειπώθηκαν για τον ανάλγητο κ. Αλμούνια. Ομως δεν χρειαζόμαστε αυτόν για να μάθουμε ότι (με το χρέος να καλπάζει στο 100%) η δημοσιονομική μας κατάσταση δεν είναι διατηρήσιμη.

Επειτα έρχεται η κριτική στην «Ευρώπη των πολυεθνικών». Πράγματι, η Ευρωπαϊκή διαπραγματευτική δύναμη των μεγάλων επιχειρήσεων ξεπερνά τα συνδικάτα. Ομως τα συνδικάτα παραμένουν ισχυρά σε εθνικό επίπεδο –και η κοινωνική πολιτική παραμένει εθνική. Η αριστερή κριτική αγνοεί ακόμα μια πραγματικότητα: στην Ευρώπη η οικονομία οδηγούσε πάντοτε την πολιτική, και η ολοκλήρωση των αγορών τραβάει την πολιτική ολοκλήρωση. Χωρίς ενιαία αγορά δεν θα είχαμε τις πολιτικές συνοχής, ούτε τις όποιες κοινωνικές ρυθμίσεις. Ούτε το ευρώ, που μας φέρνει κοντύτερα στην πολιτική ένωση. Η περίφημη «κοινωνική Ευρώπη» πράγματι υπολείπεται. Ας ξεκαθαρίσουμε όμως ένα πράγμα. Μπορούμε να χρεώσουμε στην Ευρωπαϊκή Ενωση αποτυχία στις αρμοδιότητες και πολιτικές που ασκεί, αλλά όχι και σε κείνες που δεν διαθέτει. Και η κοινωνική πολιτική παραμένει στα χέρια των κρατών-μελών. Εν μέρει ευλόγως: διαφορετικοί οι «εθνικοί καπιταλισμοί», διαφορετικές και οι προτιμήσεις κοινωνικής πολιτικής. Και εκεί, όπως κι αλλού, η Ευρώπη δεν έχει 27 επιβάτες. Εχει 27 οδηγούς.

Γι’ αυτό ενίοτε το δρομολόγιο βγαίνει λάθος. Στο χρηματοπιστωτικό τομέα, για παράδειγμα, η πολιτική της Επιτροπής στηρίχθηκε υπέρμετρα στο αγγλοσαξονικό μοντέλο της απορρύθμισης και «αυτορρύθμισης», που οξύνει τη χρηματοοικονομική αστάθεια και την κοινωνική ανισότητα. Χρειάζεται λοιπόν περισσότερη Ευρώπη. Αλλά, σε πολλά, χρειάζεται και μια διαφορετική Ευρώπη.

* Ο κ. Γ. Παγουλάτος είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_1_31/05/2009_316811

You May Also Like