H επίσκεψη στην Αθήνα του Κινέζου προέδρου, Χου Ζιντάο, πραγματοποιείται σε μια διεθνή συγκυρία, στην οποία πολλοί στρέφουν ξανά τη ματιά τους στην Κίνα, για δεύτερη φορά μετά την Ολυμπιάδα. Μια συγκυρία που τείνει, για πολλούς λόγους, να ευνοεί την Κίνα. Αφενός, επιταχύνοντας τη μετάβαση σε έναν πολυπολικό κόσμος, στα κενά που αφήνει πίσω της η ώς τώρα υποχώρηση της αμερικανικής ηγεμονίας. Και αφετέρου, ευνοώντας έναν πλουραλισμό μοντέλων απέναντι στις αδυναμίες που αναδεικνύει ο αγγλοαμερικανικός καπιταλισμός. Σε μια κρίση παγκόσμιας ανεπάρκειας ρευστών κεφαλαίων, η Κίνα είναι πολύτιμη όσο ποτέ. Είναι απαραίτητη ως παγκόσμιος επενδυτής. Και είναι απαραίτητη ως στρατηγικός παίκτης, αν θεσμοί τύπου G20 πρόκειται να έχουν οποιοδήποτε μέλλον.
Σε αυτό το πλαίσιο, «η στρατηγική εταιρική σχέση Ελλάδας – Κίνας», όπως τη χαρακτήρισε ο Πρόεδρος κ. Παπούλιας, έχει τη σαφή σημασία της. Μια τεράστια δυνητική αγορά για τις ελληνικές εξαγωγές, μια δεξαμενή τουριστών, μια προφανής χώρα προέλευσης άμεσων επενδυτικών κεφαλαίων. Αλλά και ένα κράτος–μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, χρήσιμη ιδιότητα όταν παραμένουν ανοιχτά για την Ελλάδα αρκετά μέτωπα εξωτερικής πολιτικής. Σε αυτό το διμερές πλαίσιο η Ελλάδα εισέρχεται επωφελούμενη από ένα έντονο κινεζικό ενδιαφέρον για τον ελληνικό πολιτισμό, στην ανάδειξη του οποίου οι πρόσφατοι Ολυμπιακοί υπήρξαν καθοριστικοί. Αλλά και εξίσου έντονο κινεζικό ενδιαφέρον για την περιοχή της ΝΑ Ευρώπης, στην οποία η χώρα μας (λόγω Ευρωπαϊκής Ενωσης) κατέχει θέση–κλειδί.
Δεδομένο είναι επίσης ότι η Κίνα παραμένει μια χώρα της οποίας το παγκόσμιο οικονομικό εκτόπισμα δεν ακολουθείται από αντίστοιχη πολιτική και πολιτισμική επιρροή – του είδους που ο Joseph Nye ονομάζει «ήπια ισχύ». Δεν βοηθά κι ένα πολιτικό σύστημα που διαφοροποιείται ριζικά από το δυτικό πρότυπο της ανοιχτής κοινωνίας και των δικαιωμάτων.
Παραμένει η Κίνα μια χώρα που προκαλεί δέος για το οικονομικό της εκτόπισμα και για την υποβόσκουσα προοπτική (απειλή κατά ορισμένους) να μεταφράσει την οικονομική της δύναμη σε γεωπολιτική ισχύ. Ως τώρα η Κίνα εφαρμόζει μια πολιτική διακριτικής ισχύος, που χαράσσει τις κόκκινες γραμμές της (απόλυτος σεβασμός κρατικής κυριαρχίας, άρνηση διεθνών επεμβάσεων) αποφεύγοντας η ίδια τις παρεμβάσεις. Επεκτείνοντας όμως αργά και διακριτικά την επιρροή της, στη λογική της γεωοικονομίας που αναδεικνύει η φιλελεύθερη οικονομική παγκοσμιοποίηση, την οποία η Κίνα χειρίζεται ως δεινός παίκτης.
Λειτουργώντας σε αυτή την παγκοσμιοποίηση, η Κίνα αναδεικνύει ένα δικό της μοντέλο κρατικού καπιταλισμού ελκυστικό σε πολλές χώρες του Τρίτου Κόσμου. Ο «καπιταλισμός του κίτρινου ποταμού» αντιπροτείνει κερδοφόρες κρατικές εταιρείες, δημόσιες επενδύσεις και ξένα κεφάλαια για την οικοδόμηση επιχειρήσεων εντάσεως κεφαλαίου, με εκτεταμένο κρατικό έλεγχο σε κλάδους σημαντικούς για την εθνική οικονομία. Εναλλακτικό μοντέλο που βρίσκει απήχηση σε χώρες από τη Ρωσία και τη Βραζιλία μέχρι το Ιράν και τη Βενεζουέλα. Και που βέβαια, η διεθνής οικονομική κρίση καταλήγει να ενισχύει. Ενδιαφέρουσα λοιπόν η επίσκεψη του κ. Χου, σε ενδιαφέροντες καιρούς.
* Ο κ. Γ. Παγουλάτος είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_1_25/11/2008_293461