Το Πανεπιστήμιο ως μέρος της κρίσης – Καθημερινή 02/07/2010

Τα πανεπιστήμια έχουν εκτοπιστεί τους τελευταίους μήνες από τα πρωτοσέλιδα της επικαιρότητας. Το δράμα που παράγουν δεν μπορεί να συναγωνιστεί την οικονομική κρίση. Η απουσία ειδήσεων είναι καταρχήν καλή είδηση: πράγματι, τελευταία τα κτίρια δεν καίγονται, οι Σχολές δεν τελούν υπό επαναστατική κατάληψη, οι καθηγητές δεν χτίζονται μέσα στα γραφεία τους. Ως εκεί πάμε καλά. Επίσης, από πέρυσι οι Ελληνες πανεπιστημιακοί έχουν εκλέξει ως συνδικαλιστικούς εκπροσώπους μια νέα σοβαρή ΠΟΣΔΕΠ που δεν τους κάνει να ντρέπονται.

Ομως, πίσω από τη φαινομενική ησυχία, η κανονικότητα του δημόσιου πανεπιστημίου παραμένει βαθιά προβληματική. Τίποτα δεν έχει αλλάξει σ’ ένα σύστημα που αποδεδειγμένα ισορροπεί μόνο όποτε απουσιάζει οποιαδήποτε προσπάθεια αλλαγής του. Πρόσφατα ολοκληρώθηκαν οι πρυτανικές εκλογές σε αρκετά ΑΕΙ, με το νέο σύστημα καθολικής συμμετοχής των φοιτητών. Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι διπλό: οι φοιτητές δεν ενδιαφέρονται να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα και η βία καλά κρατεί. Πολύ χαμηλό ποσοστό φοιτητών προσήλθε για να ψηφίσει. Στο Αριστοτέλειο, επί συνόλου 81.000 ψήφισαν 6.000. Επίσης, χαμηλή ήταν η φοιτητική συμμετοχή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου τις εκλογές διάνθισαν οι παραδοσιακές αρπαγές καλπών και απειλές με λοστούς. Στη μεγάλη πλειονότητα, η συμμετοχή των φοιτητών συνιστούσε κινητοποίηση κομματικών στρατών και πελατειακών ψηφοφόρων. Στο Πολυτεχνείο, άγριο ξύλο από αριστεριστές εμπόδισε τους φοιτητές να ψηφίσουν και το πρυτανικό σχήμα εξελέγη χάρη στη συντονισμένη ψήφο των διοικητικών υπαλλήλων.

Υπάρχει άλλο πανεπιστημιακό σύστημα στον δυτικό κόσμο όπου η κομματοκρατία στην εκλογή των πρυτανικών αρχών να είναι τόσο εμφανής; Δεν το γνωρίζω. Υπάρχει άλλη χώρα όπου η ψήφος των φοιτητών, ανεξαρτήτως ποσοστού συμμετοχής, να ισοδυναμεί με 80% της ψήφου των διδασκόντων; Δεν την έχω ανακαλύψει. Είναι τυχαίο ότι η χώρα που εδώ και 30 χρόνια έχει παραδώσει τα πανεπιστήμιά της στον κομματικό φατριασμό, τον συντεχνιασμό και τη βία, είναι η ίδια ακριβώς που συγκλονίζεται σήμερα από τη χειρότερη οικονομική και πολιτική κρίση σε ολόκληρη την Ευρώπη; Δεν νομίζω.

Διαβάζω μια μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αποτελεσματικότητα της Ανώτατης Εκπαίδευσης σε 28 χώρες (Ε. Ε., ΗΠΑ και Ιαπωνία). Στους περισσότερους δείκτες η Ελλάδα υστερεί, σε άλλους στέκεται αξιοπρεπώς. Υπάρχουν όμως τρεις δείκτες στους οποίους η Ελλάδα είναι απόλυτος ουραγός. Ο ένας είναι η αξιολόγηση: το ελληνικό πανεπιστήμιο, παρά την παραλυτική γραφειοκρατία, εξακολουθεί να μη δίνει λογαριασμό σε κανέναν. Μπλοκαρισμένα από μαχητικές Συγκλήτους που αψηφούν τον νόμο, τα ελληνικά ΑΕΙ αρνούνται να αξιολογηθούν.

Ο δεύτερος δείκτης όπου το ελληνικό Πανεπιστήμιο πιάνει πάτο είναι η αναλογία φοιτητών/διδασκόντων. Αντιστοιχούν 30,5 φοιτητές ανά διδάσκοντα – η δεύτερη χειρότερη αναλογία στις 28 χώρες της μελέτης. Ο μέσος όρος είναι κάτω από 20. Χώρες όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Γερμανία αλλά και η Βουλγαρία έχουν κάτω από 15 φοιτητές ανά διδάσκοντα. Προφανώς η μαζικότητα αυτή έχει επιπτώσεις στην ποιότητα. Ομως ο δείκτης στον οποίο έχουμε τη χειρότερη επίδοση είναι ο ρυθμός αποφοίτησης. Στο δείγμα των 28 χωρών, η Ελλάδα είναι τελευταία, με ποσοστό μόλις 9%: δηλαδή για κάθε 100 φοιτητές αποφοιτούν 9! (Στην Ιαπωνία 54, στην Ιρλανδία 33, στη Γαλλία 31).

Τώρα, σε μια χώρα που για χρόνια κουκούλωνε τις αδυναμίες της, αναβάλλοντας διαρκώς τις δύσκολες αποφάσεις, πολλοί μπορεί να θεωρούν τον φοιτητικό υπερπληθυσμό καλό πράγμα. Σίγουρα εξυπηρετεί. Βολεύει τα δύο κόμματα εξουσίας, που από τους αιώνιους φοιτητές αντλούν τους έμπειρους φοιτητοπατέρες τους. Εξυπηρετεί τις παρατάξεις της Αριστεράς, που καλλιεργούν ένα πανεπιστήμιο κοινωνικής αναταραχής, ιδεολογικού αυτισμού και εναντίωσης στην πραγματικότητα. Εξυπηρετεί τις κυβερνήσεις, που μοιράζουν ψεύτικες ελπίδες αυξάνοντας θέσεις εισαγομένων, σπέρνοντας τα ΑΕΙ και ΤΕΙ που υποκρίνονται ότι εκπαιδεύουν τους νέους που υποδύονται τους φοιτητές. Συντηρεί καφετέριες και σουβλατζίδικα της επαρχίας, συμπιέζει και τα ποσοστά ανεργίας. Ομως το μαζικό «δημοκρατικό» πανεπιστήμιο της «συνδιοίκησης», των παρατάξεων και της εκπαιδευτικής χαλαρότητας είναι η εθνική δεξαμενή του συντεχνιασμού, του κομματισμού και της μετριοκρατίας.

Παντού στον κόσμο, τα πανεπιστήμια διαμορφώνουν αυριανές ηγεσίες στα αμφιθέατρα της γνώσης και στα εργαστήρια της έρευνας. Στο ελληνικό πανεπιστήμιο της «συνδιοίκησης», τα τελευταία τριάντα χρόνια, οι αυριανές ηγεσίες ζυμώνονται στα υπόγεια των σχολών, στις παραταξιακές παρασυναγωγές, στις καλπονοθείες, στις συναλλαγές με υποψήφιους πρυτάνεις, στις φωνακλάδικες Συγκλήτους του ευτελούς συνδικαλισμού. Εκεί οι αυριανές ηγεσίες διακρίνονται με τη θρασύτητα και την ιταμότητά τους, εκεί εγκύπτουν στην παντελή περιφρόνηση του συνομιλητή τους, εκεί αφιερώνονται στις πιο εξωφρενικές συντεχνιακές διεκδικήσεις. Εκεί διαπρέπουν στον φατριασμό, εκεί εμπεδώνουν την απαξία της δημόσιας περιουσίας και του δημόσιου χώρου, τον οποίο, άλλωστε, έχουν σκεπάσει με τα παραταξιακά τους συνθήματα. Εκεί μαθαίνουν ότι αλήθεια είναι ό, τι μας βολεύει, ότι τα ατομικά δικαιώματα κάμπτονται, ότι οι νόμοι υπάρχουν για να καταπατούνται, ή, σε παραλλαγή, ότι το νόμιμο είναι και ηθικό. Και έτσι, όταν έπειτα από χρόνια καταφέρουν να αποφοιτήσουν, είναι πια πανέτοιμοι να μας κυβερνήσουν.

* Ο κ. Γ. Παγουλάτος είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_02/07/2010_406558

You May Also Like