O πρωθυπουργός στο Κογκρέσο έσπασε δύο μακρές παραδόσεις ομιλιών στο εξωτερικό. Ομιλίες που αποβλέπουν στον ενθουσιασμό του εγχώριου ακροατηρίου («καταπέλτης ο Αρχηγός», «τους τα είπε χύμα ο Μεγάλος»). Και ομιλίες που καταγγέλλουν και επαιτούν – με το χέρι υψωμένο σε γροθιά ή σε ζητιανιά. Ο πρωθυπουργός απέφυγε και τα δύο. Ο λόγος του συνιστά υπόδειγμα του πώς πρέπει να μιλάει η χώρα στο εξωτερικό.
Ποιος ήταν ο στόχος της ομιλίας; Οχι μια διάλεξη για τα ελληνοτουρκικά και τα ανομήματα της Τουρκίας. Κάτι τέτοιο θα αντιμετωπιζόταν με αδιαφορία, αν όχι αντιπάθεια και θυμηδία – επιβεβαιώνοντας το στερεότυπο του Ελληνα που καταγγέλλει τον Τούρκο όπου βρεθεί. Στόχος, στην ολομέλεια του Κογκρέσου, ήταν να «πουλήσει Ελλάδα» σε ένα κοινό που γνωρίζει ελάχιστα γι’ αυτήν, να την παρουσιάσει με ένα ελκυστικό αφήγημα, να κινητοποιήσει συναισθήματα συμπάθειας και θαυμασμού για τη χώρα μας, να ενεργοποιήσει μια θετική μεροληψία. Ωστε πάνω σε αυτήν να χτιστούν ευκολότερα ευνοϊκές αποφάσεις του Κογκρέσου, μεταξύ άλλων για τα εξοπλιστικά.
Η ομιλία περιείχε όσα έπρεπε για τα εθνικά θέματα, χωρίς ούτε μία φορά να αναφέρει τη λέξη «Τουρκία». Υπερπτήσεις, διχοτόμηση της Κύπρου, ότι η Ελλάδα δεν θα ανεχθεί παραβιάσεις κυριαρχικών της δικαιωμάτων, ότι «ο ιστορικός αναθεωρητισμός δεν θα γίνει ανεκτός από τη διεθνή κοινότητα των δημοκρατικών χωρών», ότι οι ΗΠΑ πρέπει να μην ενισχύσουν την αστάθεια στην Ανατολική Μεσόγειο όταν αποφασίσουν για αμυντικές προμήθειες, ότι πρέπει να συνεργαστούν με εταίρους που μοιράζονται όχι μόνο κοινές στρατηγικές προτεραιότητες «αλλά και κοινές αξίες και κοινή Ιστορία». Οσα έπρεπε. Τα υπόλοιπα ήταν για τις κλειστές συναντήσεις.
Σε ακροατήριο υπερδύναμης, που σταθερή θέση της για όλες τις περιφερειακές διενέξεις είναι «βρείτε τα», οι συνομιλητές σου δεν πρέπει να αισθάνονται ότι καλούνται να επιλύσουν έναν ακόμα «συνοικιακό καβγά». Οι επιδιώξεις σου πρέπει να παρουσιάζονται ως προέκταση των επιδιώξεών τους, οι αξίες σου ταυτόσημες με τις δικές τους. Η εισβολή Πούτιν στην Ουκρανία δημιούργησε μια ιδεώδη αναλογία για να κατανοήσει ένας ξένος τις αναθεωρητικές βλέψεις της Τουρκίας – και η σημερινή, αγωνιζόμενη για την ελευθερία της, Ουκρανία είναι η Ελλάδα 200 χρόνια πριν. Το σχήμα αυτό έχτισε επιδέξια ο λόγος του πρωθυπουργού.
Η ομιλία Μητσοτάκη επιδίωξε μια συναισθηματική ταύτιση με το ακροατήριο. Ακολουθήσαμε οι δύο χώρες κοινή πορεία, εμπνευστήκαμε η μία από την άλλη, αγωνιστήκαμε μαζί, κοινές αξίες. «Αμερικανοί εθελοντές […] πολέμησαν στο πλευρό μας – φροντίζουμε ακόμα τα μνήματά τους» (υπέροχη η υπόρρητη παραπομπή στον Περικλέους Επιτάφιο).
Εχεις επίδραση όταν έχεις κάτι να πεις όχι μόνο για όσα ενδιαφέρουν εσένα, αλλά κυρίως για όσα ενδιαφέρουν τους συνομιλητές σου. Και ο πρωθυπουργός μίλησε για αυτά που απασχολούν τους Aμερικανούς. Την ισότητα των φύλων, τη διαίρεση της κοινωνίας (μέρα που ο Μπάιντεν τιμούσε τα θύματα ρατσιστικής επίθεσης), τις ανισότητες, τον λαϊκισμό, τον ρόλο των social media. Πρόσφερε άποψη και συμβουλές από μια μικρή ευρωπαϊκή χώρα που αντλεί από μια βαθιά δημοκρατική παράδοση. Ο λόγος του είχε ενσυναίσθηση και σύγχρονο στίγμα, συνδέοντας τη δημοκρατική Ελλάδα με το πλατύ ρεύμα υπεράσπισης της αμερικανικής Δημοκρατίας στο εσωτερικό της Αμερικής.
Σκιαγράφησε ένα σαφές, λιτό, ελκυστικό αφήγημα για την Ελλάδα. Μια γενναία μικρή χώρα, που αντιστάθηκε σε μια αυτοκρατορία για να κερδίσει την ελευθερία της. Μια δημοκρατία που στάθηκε πάντα στο πλευρό της Αμερικής και σήμερα έχει απέναντί της έναν επεκτατικό, αυταρχικό, αναθεωρητικό γείτονα. Μια κοινωνία που άντεξε αλλεπάλληλες κρίσεις και ατενίζει το μέλλον με αυτοπεποίθηση. Μια οικονομία ελκυστική για ξένες επενδύσεις. Δυνατό story που αρκεί.
Μια ομιλία εξωστρέφειας εντέ-λει, δεν κέρδισε μόνο το αμερικανικό ακροατήριό της. Πρόσφερε επίσης ένα εξυψωτικό αφήγημα υπερηφάνειας και αυτοπεποίθησης για τους ίδιους τους Ελληνες. Δεν αρκεί βέβαια από μόνη της καμία ομιλία για να γυρίσει το παιχνίδι στην ισορροπία δυνάμεων με την Τουρκία, ούτε για να καταστείλει την ερντογανική επιθετικότητα, ούτε και υποκαθιστά τον εργώδη, πολύπλευρο ρόλο της διπλωματίας. Παρέχει όμως ένα πρότυπο αποτελεσματικής «δημόσιας διπλωματίας», προς διεθνή ακροατήρια που απαιτούν κάτι περισσότερο από αυτάρεσκες διαλέξεις για «τα ιστορικά δίκαια της Ελλάδας» για να πειστούν.
https://www.kathimerini.gr/opinion/561871204/etsi-prepei-na-milaei-i-ellada-ston-kosmo/