Καθώς κλείνει το 2021, η Ευρώπη και ο κόσμος αποχαιρετούν μία ακόμη ασυνήθιστη χρονιά. Αν η δεκαετία του 2010 έμαθε την Ευρώπη σε μια διαρκή «πολυ-κρίση» (polycrisis) αλλεπάλληλων κρίσεων, από το 2020 η κρίση είναι πλέον μια νέα «μόνιμη» κανονικότητα (υγειονομική, οικονομική, ενεργειακή, κλιματική). Δικαιώνει έτσι τον νεολογισμό «perma-crisis», εμπνευσμένο από τους παγετώνες permafrost της Αρκτικής, που τηκόμενοι λόγω κλιματικής αλλαγής απελευθερώνουν επικίνδυνα μικρόβια παγιδευμένα επί δεκαετίες. Αλλωστε, το 2021 η πολιτική υποχρεώθηκε να συνομιλήσει με τη μικροβιολογία και τις γεωεπιστήμες.
Το τέλος του 2021 αφήνει στη σκιά της αμφιβολίας και αβεβαιότητας αρκετά από τα επιτεύγματα της χρονιάς που πέρασε. Πανηγυρίσαμε τους άθλους της επιστήμης στην παρασκευή και διάδοση των εμβολίων για την COVID-19 – είδαμε όμως και ένα κίνημα λούμπεν νεο-σκοταδισμού να απλώνεται διεθνώς. Χειροκροτήσαμε τα άμεσα αντανακλαστικά της Ευρώπης στην ενεργοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, στην αναστολή των δημοσιονομικών περιορισμών και στις τολμηρές πρωτοβουλίες της ΕΚΤ – έχουμε όμως μπροστά μας τις αβεβαιότητες της μετάβασης στη δημοσιονομική και νομισματική κανονικότητα και την απειλητική κληρονομιά του δημοσίου χρέους της επόμενης μέρας. Είδαμε με ανακούφιση τις οικονομίες να «ξεπαγώνουν» και την κατανάλωση να ανακάμπτει – αντιμέτωπες όμως με σπασμένες εφοδιαστικές αλυσίδες και μια νέα ενεργειακή κρίση να τροφοδοτεί πληθωριστικές πιέσεις με άρωμα δεκαετίας του ’70.
Είδαμε τη λογική και τη σύνεση να επιστρέφουν στον Λευκό Οίκο με έναν έμπειρο ατλαντιστή πρόεδρο – αλλά και τις θετικές προθέσεις και πρωτοβουλίες του να υπονομεύονται από ένα φανατικά πολωμένο πολιτικό σύστημα. Βιώσαμε πέραν κάθε αμφιβολίας τη δυστοπία της κλιματικής αλλαγής, με ακραία καιρικά φαινόμενα, αφόρητους καύσωνες και μεγαπυρκαγιές – και καταγράψαμε με απογοήτευση στη Γλασκώβη την ανεπαρκή ανταπόκριση πολλών κυβερνήσεων στο μέγεθος των πλανητικών ευθυνών που τους αναλογούν. Είδαμε βήματα ανασυγκρότησης της Δύσης ως γεωπολιτικού υποκειμένου – είδαμε όμως και την αδυναμία της στην τελική επικράτηση της ταλιμπανικής βαρβαρότητας στο Αφγανιστάν, στους εκβιασμούς του Λουκασένκο και στις αυξομειώσεις ροών φυσικού αερίου από τον Πούτιν.
Το 2021 είχε ξεκινήσει δυσοίωνα για τη Δημοκρατία, με την εισβολή του τραμπικού όχλου στο αμερικανικό Κογκρέσο. Το 2021 η Δημοκρατία στον κόσμο αποδυναμώθηκε – στη Βραζιλία, στη Μιανμάρ, στο Σουδάν… στην Πολωνία και στην Ουγγαρία. Το 2022 θα καταγράψει μια συμβολική νίκη: Για πρώτη φορά η πολυπληθέστερη χώρα στον πλανήτη θα είναι δημοκρατική: η Ινδία το 2022 θα φτάσει το 1,413 δισ. πληθυσμού, ξεπερνώντας για πρώτη φορά οριακά την Κίνα. Ομως, ο απολυταρχικός χαρακτήρας του καθεστώτος Σι στην Κίνα ενισχύθηκε το 2021 κι η δημοκρατική Ινδία του Μόντι έχει βαριά ελλείμματα.
Τι να μας επιφυλάσσει το 2022; Η ζωή αρέσκεται να τσαλακώνει προβλέψεις και σενάρια. Σκεφτείτε πώς απάντησε το «έτος πανδημίας» 2020 σε όσους επιχειρούσαν το 2019 να προβλέψουν τι θα φέρει η επόμενη χρονιά. Ή πώς η καθ’ ημάς κατάρρευση του 2010 χτύπησε μόλις έξι χρόνια μετά το απόγειο του 2004. Η ειδική έκδοση «Ελλάδα στην Ευρώπη του 2040» του ΕΛΙΑΜΕΠ επιχειρεί να ιχνηλατήσει το μέλλον στη βάση πέντε σεναρίων, που κυμαίνονται από το καταστροφικό στο ουτοπικό – με την πραγματικότητα, ως συνήθως, να αναζητείται στις ενδιάμεσες αποχρώσεις. Για όσους δεν μπορούν να περιμένουν μέχρι το 2040, εκδόθηκαν οι ετήσιες προβλέψεις του ΕΛΙΑΜΕΠ για το 2022.
Στα καθ’ ημάς, η οξύτητα της πολιτικής αντιπαράθεσης συνιστά τη μόνιμη perma-κανονικότητα, ακόμα και σε περιόδους πανδημικής κρίσης. Ηταν βραχύβια η συλλογική αυτοσυγκράτηση, αναπόφευκτη η πολιτικοποίηση των υγειονομικών επιλογών, αναμενόμενη η παλινδρόμηση μεταξύ διαχειριστικών επιτυχιών και αποτυχιών.
Το 2021 φεύγει για την Ελλάδα μαζί με το επιπλέον βάρος της επετειακότητας – 200 χρόνια από την Επανάσταση, 40 χρόνια στην Ε.Ε. Η βεβιασμένη αναμέτρησή μας με την Ιστορία αφήνει πίσω της μια πρόσθετη υπαρξιακή αμηχανία. Ευκολότερα ζούμε με τον εξελισσόμενο παρόντα χρόνο παρά υπό τη σκιά της σύγκρισης με το πάντα μεγεθυμένο ιστορικό παρελθόν που συρρικνώνει τα τωρινά μεγέθη. Ομως η αυριανή μας Ιστορία γράφεται μέσα από τις μικρές νίκες του μεγάλου «εμείς» πάνω στο μικρό-μεγάλο «εγώ». Καλή χρονιά με υγεία και ευθύνη.
https://www.kathimerini.gr/opinion/561651067/i-ekkremis-meikti-antifatiki-klironomia-toy-2021/