Η ύβρις, η τραγωδία, η ελπίδα – Καθημερινή 29/7/2018

Α​​πέναντι σε τέτοιου μεγέθους καταστροφές, όπως αυτή που ζήσαμε την περασμένη Δευτέρα, όλοι είναι ανίσχυροι. Η καταστροφή είναι ο απόλυτος εξισωτής. Ομως το κράτος δεν έχει το δικαίωμα να αιφνιδιάζεται. Οφείλει να προνοεί, να προβλέπει, να είναι πάντοτε έτοιμο. Να διαθέτει ολοκληρωμένα, δοκιμασμένα σενάρια διαχείρισης ακόμα και των πιο ακραίων καταστάσεων. Συνέβη αυτό; Μια θετική απάντηση θα ήταν ύβρις στους τουλάχιστον 87 νεκρούς.

Πράγματι η ένταση της πυρκαγιάς, η ισχύς των ανέμων, ήταν ακραία, αλλόκοτη, τρομακτική. Μας υπενθυμίζει ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα, ως σύμπτωμα της κλιματικής αλλαγής, είναι ήδη γεγονός. Θα ζούμε με περισσότερους καύσωνες κάθε καλοκαίρι, και με ακραίες εναλλαγές καιρικών φαινομένων όλο τον χρόνο. Το γνωρίζουμε όμως, και πρέπει κάποτε να προετοιμαστούμε.

Οι μεγάλες φυσικές καταστροφές έχουν πλέον μια υπερεθνική, πλανητική διάσταση. Η Ε.Ε. έσπευσε να σταθεί αλληλέγγυα – μια ακόμη υπόμνηση της «Ευρώπης που προστατεύει». Δεν είναι μόνο η διάσταση της αλληλεγγύης. Είναι ότι χρειαζόμαστε μέσα που δεν υπάρχουν επαρκώς σε εθνικό επίπεδο, τεχνολογία και τεχνογνωσία διεθνή (από τη δορυφορική απεικόνιση δεδομένων μέχρι την επιστράτευση ξένων πυροσβεστικών μέσων).

Ομως τέτοιες κρίσεις δοκιμάζουν πρωτίστως το μέταλλο του εθνικού κράτους, στη δική του πρωταρχική αποστολή να προστατεύει τους πολίτες. Εκεί το δικό μας κράτος, αντικειμενικά, απέτυχε οικτρά. Σε χώρες με ώριμες δομές λογοδοσίας θα αναζητούνταν ευθύνες, κάποιοι θα τις αναλάμβαναν, κάποιοι θα παραιτούνταν.

Το κράτος μας ξέρει κατά βάση μια λειτουργία: την εκ των υστέρων αντίδραση, συνήθως σπασμωδική για να αναπληρώσει το έλλειμμα προετοιμασίας. Πρόληψη, προγραμματισμός, αποτροπή, υπολειτουργούν. Πάρτε την απουσία ενός ενιαίου επιχειρησιακού κέντρου που να μπορεί έγκαιρα, άμεσα, να ενημερώνει τους πολίτες που κινδυνεύουν. Αυτό παραπέμπει στη γνωστή παθολογία της κρατικής επικάλυψης αρμοδιοτήτων: ο κάθε φορέας στέλνει την πληροφορία στους άλλους συναρμόδιους, διεκπεραιώνοντας έτσι την τυπική του υποχρέωση, ώστε να μην μπορεί να κατηγορηθεί ότι δεν έκανε τη δουλειά του. Ομως πού βρίσκεται η κεντρική, προσωποποιημένη, επιχειρησιακή ευθύνη, ώστε να μην καταλήγουν οι αποτυχίες στην αμοιβαία επίρριψη ευθυνών;

Οι κάτοικοι στο Μάτι δεν έλαβαν έγκαιρη πληροφόρηση και οδηγίες από κάποιον αρμόδιο κεντρικό φορέα. Στην εποχή των smartphones είναι απορίας άξιο γιατί το κράτος δεν διαθέτει σύστημα άμεσης ειδοποίησης των κατοίκων, με οδηγίες τι να κάνουν και πού να μεταβούν. Ακόμα πιο φοβερό είναι ότι το σύστημα αυτό υπήρχε, ως το νέο 112, Σύστημα Συναγερμού Πολιτών, μαζικής αποστολής επειγόντων μηνυμάτων, γραπτών και φωνητικών, σε κινητά και σταθερά τηλέφωνα που το σήμα τους εντοπίζεται στις συγκεκριμένες περιοχές. Είχε προκηρυχθεί από το 2011, δρομολογηθεί το 2014, προς παράδοση το 2016. Ομως (σύμφωνα με ρεπορτάζ του protagon) το 2015 το έργο πάγωσε, και μετατέθηκε για το 2019. Οι γραφειοκρατικές ευθύνες χάθηκαν μεταξύ συναρμόδιων υπουργείων και φορέων.

Αυτές οι μοιραίες αβελτηρίες ήρθαν να προστεθούν σε μια ήδη σαθρή δομή. Στον ανύπαρκτο πολεοδομικό σχεδιασμό στο Μάτι, με τα πολλά αδιέξοδα, που παγίδευσαν τους ανθρώπους στην προσπάθεια διαφυγής τους προς τη θάλασσα. Την καφκική γραφειοκρατία του δασαρχείου και της πολεοδομίας, που με το κατάλληλο γρηγορόσημο επιταχύνουν επιλεκτικά κάνοντας τα στραβά μάτια. Σε αγαστή συνύπαρξη με τους αυθαίρετους οικιστές, που την επομένη των πυρκαγιών είναι εμπρηστές οικοπεδοφάγοι, αλλά όταν η φύση πρασινίσει έχουν προαχθεί σε μεροκαματιάρηδες και νοικοκυραίους που δικαιούνται (έναντι συμβολικού αντιτίμου) να νομιμοποιήσουν το αυθαίρετό τους.

Δεν είναι να εκπλήσσει η συμβιωτική σχέση με το συγκεκριμένο είδος πανίδας που ευδοκιμεί στη δημόσια σφαίρα. Ακκιζόμενοι δήμαρχοι του τηλε-ριάλιτι περιφέρουν την αυτάρεσκη γελοιότητά τους αδυνατώντας όχι μόνο να ανταποκριθούν αλλά ακόμα και να συλλάβουν την τραγικότητα της στιγμής. Θρασείς υπουργοί κουνούν το δάχτυλο σε ανθρώπους που έχουν χάσει τα πάντα. Κυβερνητικοί αξιωματούχοι δεν έχουν ούτε μια φράση συγγνώμης και αυτοκριτικής.

Μόνο ελπιδοφόρο μήνυμα, η αφύπνιση της ανθρώπινης αλληλεγγύης. Πυροσβέστες, ένστολοι, υπάλληλοι της πολιτικής προστασίας, έκαναν το καθήκον τους με αφοσίωση και φιλαλληλία. Γιατροί, νοσηλευτές, αιμοδότες, εκατοντάδες άνθρωποι που έσπευσαν να προσφέρουν με κάθε τρόπο, για να καλύψουν επείγουσες ανάγκες των συνανθρώπων τους.

Εθελοντές δασοπυροσβέστες και διασώστες, κάτοικοι της Ανατολικής Αττικής που έχουν οργανωθεί, χρόνια τώρα, διαθέτοντας τακτικά τον χρόνο τους για να κρατούν την κοινότητα σε εγρήγορση, να φυλάνε σκοπιά ή να καθαρίζουν ξερόχορτα. Αυτές οι τοπικές κοινωνίες πολιτών είναι ο πιο ακμαίος πυρήνας συλλογικής δράσης.

Θετική, τέλος, η αρχική αυτοσυγκράτηση που επέδειξε η ηγεσία της αντιπολίτευσης, προτείνοντας λύσεις και κοινές συναινετικές πρωτοβουλίες. Δεν υπάρχει θλιβερότερο θέαμα από πολιτικούς που αλληλοσπαράσσονται πάνω στα ανθρώπινα αποκαΐδια. Τώρα που ξανάρχεται η ώρα της αντιπαράθεσης, ας φέρει τουλάχιστον πρακτικά αποτελέσματα.

http://www.kathimerini.gr/977305/opinion/epikairothta/politikh/h-yvris-h-tragwdia-h-elpida

You May Also Like