Παρακολουθώντας τα πρωτοσέλιδα θα νόμιζε κάποιος ότι στα πανεπιστήμια διεξάγονται συγκρούσεις, διακινούνται ναρκωτικά και δέρνονται συμμορίες. Αυτά συμβαίνουν, συχνότερα από ό,τι θα έπρεπε, αλλά παραμένουν η απόκλιση και η εξαίρεση. Κάθε δεκαετία που περνάει, τα ελληνικά πανεπιστήμια είναι καλύτερα από την προηγούμενη (σε προσωπικό, σε διεθνοποίηση, σε ακαδημαϊκό έργο, σε ερευνητικές επιδόσεις). Παρά τους πενιχρούς μισθούς, τα ΑΕΙ προσελκύουν πολύ καλούς υποψηφίους. Ίσως επειδή η επιστημονική γνώση διεθνοποιείται, γίνεται διαρκώς ανταγωνιστικότερη, βαθαίνει και εκτείνεται σε νέα πεδία.
Η πραγματικότητα του πανεπιστημίου είναι πολύ καλύτερη από ό,τι το γραφειοκρατικό ρυθμιστικό του πλαίσιο θα συνιστούσε. Ενδεικτικό της βαριάς κληρονομιάς, το νομοσχέδιο που κατέθεσε το υπουργείο Παιδείας έχει 320 άρθρα! Όμως, αυτά εν μέρει δικαιολογούνται, καθώς κωδικοποιούν πλήθος νομοθετημάτων και εισάγουν τη νομική βάση για εκχώρηση αρμοδιοτήτων στα ΑΕΙ. Το κρίσιμο ερώτημα είναι: είναι βελτιωτικές οι μεταρρυθμίσεις του νομοσχεδίου Κεραμέως;
Η απάντηση είναι θετική. Φέρνει πολύ σημαντικές καινοτομίες το νομοσχέδιο, ανοίγει δυνατότητες τις οποίες τα καλύτερα ΑΕΙ θα σπεύσουν να αξιοποιήσουν. Οι περισσότερες καινοτομίες απορρέουν από την απλή παρατήρηση του πώς λειτουργούν τα καλύτερα ιδρύματα της Εσπερίας. Παράδειγμα, η σύνδεση με την αγορά. Τα βιομηχανικά διδακτορικά, η χρηματοδότηση διδακτορικής έρευνας από επιχειρήσεις δημιουργεί συνέργειες αμοιβαίας ωφέλειας μεταξύ εκπαίδευσης και αγοράς, προάγοντας τη συνολική ανταγωνιστικότητα. Ή η πρόβλεψη της πρακτικής άσκησης ως δραστηριότητα που διασυνδέει τους φοιτητές με την εμπειρία της επαγγελματικής εργασίας.
Τεράστιο πλεονέκτημα της μεταρρύθμισης το άνοιγμα στη διεπιστημονικότητα, κανόνας πλέον στα καλύτερα ιδρύματα του εξωτερικού. Το νομοσχέδιο εισάγει τη δυνατότητα «εσωτερικού Erasmus» και κινητικότητας φοιτητών μεταξύ ελληνικών ΑΕΙ, επιτρέποντας, για παράδειγμα, ένας φοιτητής οικονομικών να παρακολουθήσει ένα εξάμηνο σε τμήμα πληροφορικής, ψυχολογίας ή πολιτικής επιστήμης. Έτσι εκπαιδεύονται φοιτητές με ανοιχτούς ορίζοντες, ευρεία αντίληψη, προσαρμοστικότητα στις ραγδαίες γνωσιακές αλλαγές και τα ρευστά επαγγελματικά περιβάλλοντα που θα συναντήσουν. Το νομοσχέδιο επιτρέπει στα ΑΕΙ να αναπτύξουν από κοινού προγράμματα, ή προγράμματα σπουδών σύντομης διάρκειας και δευτερεύουσας κατεύθυνσης (minor degrees), για φοιτητές που θέλουν να ενισχύσουν τις γνώσεις τους σε ένα δευτερεύον επιστημονικό πεδίο. Δίνει τη δυνατότητα στα ΑΕΙ να ιδρύουν ξενόγλωσσα «προγράμματα σπουδών χωρίς τον έλεγχο του υπουργείου, δίνει ώθηση στην εξωστρέφεια και διεθνοποίηση». Ενισχύει την αυτονομία και ευελιξία των Ιδρυμάτων σε προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα, μεταφέροντας εξουσίες από το υπουργείο στα όργανά τους.
Οι διατάξεις για τη διοίκηση των ΑΕΙ έχουν επικριθεί κι από τις δύο πλευρές. Οι μαξιμαλιστές της μεταρρύθμισης ισχυρίζονται ότι προκύπτουν πανίσχυροι πρυτάνεις, που θα ελέγχουν τα Συμβούλια Ιδρύματος. Με ενοχλεί η αντίληψη ότι τα μέλη ΔΕΠ κρίνονται ανίκανα να εκλέγουν πρυτανικές αρχές. Κι από την άλλη, οι σημερινοί πρυτάνεις διατείνονται ότι το νομοσχέδιο τους αποδυναμώνει, καταργώντας την άμεση εκλογή τους. Όμως το νομοσχέδιο αποφεύγει τη διαρχία (πρύτανης εναντίον Συμβουλίου) που θα οδηγούσε σε παραλυτικές συγκρούσεις. Και εισάγει «φίλτρα συλλογικότητας» στο Συμβούλιο Διοίκησης. Οι εκατέρωθεν βολές είναι ένδειξη μετριοπαθούς μεταρρύθμισης στη σωστή κατεύθυνση.
Το νομοσχέδιο υποχρεώνει τους φοιτητές να συνεργαστούν –στο Συμβούλιο Φοιτητών θα εκλέγονται φοιτητές από ενιαίο ψηφοδέλτιο. Αυτό ίσως αποδυναμώσει το παρακμιακό φαινόμενο των φοιτητικών εκλογών, όπου κάθε παράταξη εκδίδει τα δικά της αποτελέσματα, εκπαιδεύοντας τους νεολαίους της στις κομματικές καλπονοθείες.
Δεν στερείται βέβαια αδυναμιών. Οι διατάξεις για την εκλογή των μελών ΔΕΠ, με πλειοψηφία εξωτερικών εκλεκτόρων, υπονομεύουν τη δυνατότητα των τμημάτων να επιλέγουν τα μέλη τους. Επιδιώκει να αντιμετωπίσει τις περιπτώσεις νεποτισμού και αναξιοκρατίας, αδικεί όμως προσβλητικά τα τμήματα εκείνα που στελεχώνονται με αξιοκρατία. Συμπερασματικά, το νομοσχέδιο αναβιώνει τη μεταρρυθμιστική δυναμική του νόμου Διαμαντοπούλου, εισάγοντας νέες καινοτομίες και αποφεύγοντας τις πιο αμφιλεγόμενες διατάξεις. Σε έναν χώρο που απαιτεί μεταρρυθμίσεις όσο και συναινέσεις, το συνολικό αποτέλεσμα είναι θετικό.
https://www.kathimerini.gr/opinion/561915718/oi-paralliles-pragmatikotites-toy-panepistimioy/