Με την πρόσφατη απόφασή τους οι «58» έκαναν ένα βήμα πίσω για να μπορούν να γίνουν αύριο περισσότερα βήματα μπροστά. Δεν θα μετάσχουν ως «58» στις ευρωεκλογές, αν και στηρίζουν την Παράταξη των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών και Δημοκρατών και συμμετέχουν στη Συνδιάσκεψή της αυτό το Σαββατοκύριακο. Η απόφαση προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις, που κυμάνθηκαν από την έκπληξη και την απογοήτευση μέχρι τη θυμηδία. «Να τι συμβαίνει όταν οι καθηγητές μπλέκονται με την πολιτική», παρατήρησαν χαιρέκακα ορισμένοι. «Προτίμησαν να μη λερώσουν τα χέρια τους», είπαν άλλοι.
Ομως οι «58» δεν ξεκίνησαν με την πρόθεση να κατέβουν υποψήφιοι, και γι’ αυτό παρέμειναν μέχρι το τέλος απρόθυμοι να το κάνουν. Ως ενεργοί πολίτες με δημόσιο λόγο αναλάβαμε τις ευθύνες μας, όχι ως αυτόκλητοι σωτήρες. Πρόσκληση απευθύναμε σε νέες δυνάμεις, και από τις γραμμές μας, να μπουν στην πολιτική διαδικασία, να βγουν στο προσκήνιο. Ως ρεύμα γνώμης λειτούργησαν οι «58», υποκινητής πρωτοβουλιών και κινήσεων, προς τον ευρύτερο στόχο που με δύναμη περιγράφηκε στην αρχική εκείνη έκκληση-πρόσκληση. Ως καταλύτης ή εμπροσθοφυλακή ιδεών, αλλά όχι ως επίδοξη πολιτική ηγεσία.
Ηταν και δική μας ευθύνη ότι δεν αποσαφηνίσαμε τα όρια. Ηταν ίσως λάθος ότι δεν συγκροτηθήκαμε οργανωτικά ως πολιτική κίνηση, δεν αποκτήσαμε αρχηγό, εκπρόσωπο και γραφεία – αλλά κινηθήκαμε διαδικτυακά με μια ιστοσελίδα και πολλές δημόσιες παρεμβάσεις. Ομως μερικές χιλιάδες άνθρωποι μας εμπιστεύθηκαν, γράφτηκαν στις τοπικές ομάδες πρωτοβουλίας, ενίσχυσαν την προσπάθεια. Δεν κλειστήκαμε σε κανένα γυάλινο πύργο ελιτισμού. Πλήθος εκδηλώσεων οργανώσαμε, οργώσαμε την Ελλάδα, ως απλοί ερασιτέχνες στο άθλημα. Στις δημόσιες συζητήσεις μας έρχονταν άνθρωποι από το ΠΑΣΟΚ, τη ΔΗΜΑΡ, τη Δράση, την οικολογία, και πάρα πολλοί κομματικά ανέστιοι, σοσιαλδημοκράτες, κεντρώοι, φιλελεύθεροι, αριστεροί, που μας παρακινούσαν να μπούμε μπροστά. Αυτό που ήθελαν συνήθως ήταν σαφές: τα κόμματα του χώρου να στηρίξουν μια νέα ενιαία Παράταξη-Ελιά, γιατί έτσι, με μαζικούς όρους και οργανωμένους πολιτικούς φορείς, φτιάχνονται υπολογίσιμες πολιτικές δυνάμεις. Να συμπορευθούν τα ήθελαν, αλλά να μην ελέγχουν.
Η έλευση του νέου στην πολιτική δεν προϋποθέτει παρθενογένεση, ούτε απαιτεί να καταργήσουμε τους πολιτικούς. Αρκεί να υπάρχει μια κρίσιμη μάζα που θα μπορεί να οδηγήσει στην ανανέωση μέσα από μια συμμαχία με τις δυνάμεις του «καλού», που ενυπάρχουν και στους παρόντες πολιτικούς φορείς, και αφθονούν στην κοινωνία. Ομως αυτή η κρίσιμη μάζα δεν προέκυψε σε επαρκή ποσότητα, και με δική μας ευθύνη.
Απέτυχε το εγχείρημα των «58»; Από πρώτη άποψη προφανώς ναι. Η μεγάλη ευρεία παράταξη στον χώρο μεταξύ Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ δεν συγκροτήθηκε. Η άρνηση της ΔΗΜΑΡ να ανταποκριθεί ήταν το πρώτο καίριο πλήγμα στην προσπάθεια. Ομως από την αρχή γνωρίζαμε ότι οι πιθανότητες επιτυχίας του εγχειρήματος ήταν περιορισμένες, και εντοπίζονταν κυρίως σε βάθος χρόνου. Η άμεση προσδοκία είναι τώρα η μάχη της σταυροδοσίας, που έχει το πλεονέκτημα ότι ενεργοποιεί τους πολίτες, να λειτουργήσει ως πεδίο ανανέωσης και όχι ανακύκλωσης φθαρμένου υλικού, ή περιθωριοποίησης όσων δεν έχουν μιντιακή αναγνωρισιμότητα, μηχανισμούς και μεγάλα ταμεία. Αυτό θα είναι ένα πρώτο στοίχημα ανανέωσης.
Τι καταφέραμε; «Λιγότερα από όσα θέλαμε, περισσότερα από όσα είχαμε». Τι επιδίωξαν οι «58»; Να αναπαραγάγουν στην κεντρική πολιτική σκηνή το πρότυπο της πολιτικής και διακυβέρνησης που εκφράζουν για τις πόλεις τους οι Καμίνης και Μπουτάρης. Την ευρύτερη συσπείρωση των σκεπτόμενων πολιτών από το μεταρρυθμιστικό κέντρο ώς τη φιλοευρωπαϊκή δημοκρατική αριστερά. Ως αντίσταση απέναντι στα δύο μέτωπα του μικρού δικομματισμού που πολώνει και φανατίζει την κοινωνία. Απέναντι στον βαθύ συντηρητισμό μιας πελατειακής και κομματικής δεξιάς, που αναρριπίζει εθνικιστικά ρεφλέξ, ζητά από τους αντιπάλους της πιστοποιητικά θρησκευτικών φρονημάτων, και καταργεί προοδευτικούς νόμους για την ιθαγένεια προκειμένου να γοητεύσει τους ψηφοφόρους της Χρυσής Αυγής. Και από την άλλη, τον αριστερό λαϊκισμό του ΣΥΡΙΖΑ, που συγκαλύπτει τα οικονομικά δεδομένα, καλλιεργεί υπερφίαλες προσδοκίες, κολακεύει ψευδαισθήσεις, εκθέτοντας τη χώρα στην αυριανή καταστροφική διάψευσή τους.
Οι μεγάλες προκλήσεις είναι ακόμα εδώ: η εθνική ανασυγκρότηση, η ανάγκη να πυκνώσει το δίχτυ κοινωνικής προστασίας προς τους νέους φτωχούς και αδυνάτους. Η ενίσχυση των ευρωπαϊκών δυνάμεων που προωθούν την ενοποίηση της Ευρωζώνης, τη συνοχή και αλληλεγγύη προς την περιφέρεια, την ώρα που η ελληνική οικονομία θα πρέπει να οικοδομεί διεθνή εξωστρέφεια και ανταγωνιστικότητα μέσα από συνεχιζόμενες μεταρρυθμίσεις. Η εθνική συνεννόηση γύρω από τους μεγάλους αυτούς στόχους παραμένει κορυφαία προτεραιότητα.
Συνήθως οι πολιτικοί ελέγχονται ότι βιάζονται να εκτεθούν στην αρένα χωρίς να έχουν σκεφτεί σε βάθος τα ευρύτερα ζητήματα της διακυβέρνησης, χωρίς να έχουν πραγματικά συνδέσει την κάθοδό τους με ευρύτερα συλλογικά αιτήματα. Η εμπειρία των «58» έδειξε ότι εξίσου προβληματικό μπορεί να είναι και το αντίστροφο: η περίσκεψη και επεξεργασία χωρίς την τελική απόφαση πολιτικής καθόδου.
Οπως έγραψε ένας φίλος του εγχειρήματος: «Η πρωτοβουλία των 58 παρά τα λάθη και τις αδυναμίες της θα καταγραφεί ως η πρώτη σοβαρή προσπάθεια αφύπνισης του κεντρώου, μεταρρυθμιστικού χώρου. Η σύντομη παρουσία της στο πολιτικό σκηνικό άρκεσε για να αποδείξει ότι ο χώρος υπάρχει και ζητά να εκπροσωπηθεί». Η προσπάθεια συνεχίζεται.