Το μεγαλύτερο ίσως εγχείρημα ενοποίησης στη Ζώνη του Ευρώ εκτυλίσσεται απαρατήρητο από την κοινή γνώμη. Η τραπεζική ενοποίηση δεν έχει τη δραματικότητα ενός ευρωομολόγου ή ενός «κουρέματος» του χρέους για να «παίζει» στα πρωτοσέλιδα. Εχει όμως βαθιές συνέπειες για το μέλλον του ευρώ, και μεγάλη σημασία για την Ελλάδα.
Σκεφτείτε ότι, εδώ και 2 χρόνια, πανικόβλητοι αποταμιευτές από τις χώρες του Νότου (Ελλάδα, Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία) φυγαδεύουν τις καταθέσεις τους στον ευρω-Βορρά, φοβούμενοι μια έξοδο από το ευρώ. Μια κοινή ευρωπαϊκή (κι όχι απλώς εθνική) εγγύηση καταθέσεων θα δημιουργούσε το αναγκαίο αίσθημα ασφάλειας για να επιστρέψουν οι αποταμιεύσεις στις οικονομίες του Νότου. Σκεφτείτε επίσης ότι τράπεζες χρεοκοπούν, από τα βάρη των τοξικών ομολόγων των κυβερνήσεών τους ή των δανείων που μετατράπηκαν σε επισφάλειες υπό το βάρος της ύφεσης. Εύρωστες, ισχυρά κεφαλαιοποιημένες τράπεζες είναι η μηχανή αιμοδοσίας της οικονομίας. Χωρίς επαρκή κεφάλαια, οι τράπεζες δεν μπορούν να δανείσουν, οι επιχειρήσεις ασφυκτιούν, η οικονομία αργοπεθαίνει. Ενα κοινό ευρωπαϊκό πλαίσιο συντεταγμένου παροπλισμού και ανακεφαλαιοποίησης τραπεζών εξασφαλίζει την επιβίωση του τραπεζικού συστήματος, υπό ευρωπαϊκή ευθύνη, ελαφρύνοντας το εθνικό δημόσιο χρέος. Τέλος, ενιαία ευρωπαϊκή εποπτεία για τις περίπου 6.000 τράπεζες της Ευρωζώνης σημαίνει κοινοί κανόνες και αυξημένες εγγυήσεις ασφάλειας, σταθερότητας και διαφάνειας.
Τραπεζική ενοποίηση λοιπόν είναι όλα αυτά, και κάτι ακόμα: κοινή ευρωπαϊκή εγγύηση και ευθύνη. Δηλαδή ευρωπαϊκή ανάληψη βαρών των τραπεζών που δραστηριοποιούνται στις επιβαρυμένες οικονομίες της περιφέρειας. Η τραπεζική ενοποίηση φτιάχνει έναν σκληρό, συμπαγή πυρήνα, που συγκρατεί την Ευρωζώνη ενωμένη. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Βόλφγκανγκ Μύνχαου των Financial Times χαρακτήρισε την τραπεζική ένωση, μαζί με τη δημοσιονομική και οικονομική ένωση που τη συνοδεύουν, «τη μεγαλύτερη πράξη πολιτικής ενοποίησης της Ευρώπης από την ίδρυση της ΕΟΚ, πριν από 55 χρόνια, μεγαλύτερη και από το ίδιο το ευρώ»!
Δεν είναι τυχαίο επίσης ότι οι πλεονασματικές οικονομίες ΑΑΑ είναι απρόθυμες να φορτώσουν σε έναν ευρωπαϊκό μηχανισμό (τον οποίο θα χρηματοδοτούν) τα χρέη των τραπεζών του Νότου. Η αποδοχή χρεοκοπίας τραπεζών (ή κρατών) και η ανάληψη του κόστους της από ευρωπαϊκούς θεσμούς συνιστά μεταβίβαση πόρων από τις ανθηρότερες στις προβληματικές οικονομίες της Ευρωζώνης, προκειμένου μια συνεκτικότερη Ευρωζώνη να έχει μέλλον. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Γι’ αυτό η Γερμανία, παρότι αντιλαμβάνεται την αναγκαιότητα, δεν επείγεται ιδιαίτερα. Και, από κοινού με Ολλανδία και Φινλανδία, προσπαθεί να εξαιρέσει τις παλιές ανακεφαλαιοποιήσεις τραπεζών (σε Ισπανία, Ιρλανδία, Ελλάδα κ. ά.) και να εντάξει μόνο τις νέες. Επίσης, η Γερμανία δεν θέλει να υπαχθούν όλες οι τράπεζες στην κοινή εποπτεία. Αποσκοπεί να αποκλείσει από την ευρωπαϊκή εποπτεία τις τοπικές τράπεζες των γερμανικών κρατιδίων, που κρύβουν σοβαρά προβλήματα.
Για την Ελλάδα, είναι ζωτικής σημασίας η αναδρομική ανακεφαλαιοποίηση των ισπανικών τραπεζών απευθείας από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό ESM. Πάνω της μπορούμε να πατήσουμε για τη μεταφορά στον ευρωπαϊκό μηχανισμό των 50 δισ. ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών, με ισόποση ελάφρυνση του δημόσιου χρέους. Η κ. Μέρκελ απέρριψε την αναδρομικότητα, αλλά υπάρχουν σημαντικά περιθώρια αναδίπλωσης. Γαλλία, Νότος και Ευρωπαϊκή Επιτροπή βοηθούν στην κατεύθυνση αυτή. Οχι όμως νωρίτερα από το δεύτερο μισό του 2013.
Εχουμε τρία σημαντικά στοιχεία υπέρ μας σε αυτήν την προσπάθεια. Εχουμε την ήδη ειλημμένη πορεία για τραπεζική ένωση, χάρη στη σύνοδο του Ιουνίου. Εχουμε επίσης την πίεση άλλων Eυρωπαίων εταίρων για ταχεία προώθηση της τραπεζικής ένωσης, και των μηχανισμών απευθείας αρωγής των τραπεζών.
Τρίτον, έχουμε μια σταδιακή προσπάθεια από σημαντικούς φορείς και πρωτεύουσες, μετά το 2008, να χαλιναγωγήσουν μέσω κεντρικής ευρωπαϊκής εποπτείας τη δυνατότητα των τραπεζών να ταρακουνούν συθέμελα την ευρωπαϊκή οικονομία και κοινωνία. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο φόρος χρηματοπιστωτικών συναλλαγών έχει απήχηση στην Ευρώπη σε κυβερνήσεις ευρέος πολιτικού φάσματος. Ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής, επίτροπος Μπαρνιέ, έχει συχνά υπογραμμίσει τη σημασία νέων κανονιστικών πλαισίων για τις χρηματοπιστωτικές δραστηριότητες. Η τραπεζική ένωση είναι, λοιπόν, αναπόσπαστο μέρος της σύνθετης προσπάθειας να ρυθμιστεί ο χρηματοπιστωτικός τομέας και να οικοδομηθεί μια συνεκτικότερη και σταθερότερη Ευρωζώνη. Και να ανακοπεί το καθοδικό στροβίλισμα, το ταγκό θανάτου μεταξύ τραπεζών και κρατικών προϋπολογισμών.
Ο κ. Δ. Κυριακού έχει διατελέσει σύμβουλος ευρωπαϊκών κυβερνήσεων για οικονομικά θέματα.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_2_27/10/2012_500077