Η Ευρώπη απουσιάζει από την θορυβώδη εκλογική αναμέτρηση της Κυριακής. Αυτό είναι με μια έννοια απογοητευτικό. Απουσιάζουν από τη συζήτηση τα μεγάλα ζητήματα της Ευρώπης: η πρόκληση του παγκόσμιου ανταγωνισμού, η αντιμετώπιση των ανισοτήτων, οι επενδύσεις στις νέες τεχνολογίες και δεξιότητες που θα δημιουργήσουν νέες ποιοτικές θέσεις εργασίας, ο ρόλος της ΕΕ στον κόσμο, η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
Είναι ευτύχημα ότι η Ευρώπη γνωρίζει επιτέλους τους εχθρούς της: τους ακροδεξιούς εθνικολαϊκιστές, που ενώνονται για να υπονομεύσουν και να διαλύσουν την ΕΕ από μέσα. Αυτό έχει δώσει ορμή σε έναν ευρωπαϊκό πατριωτισμό των πολιτών της Ευρώπης, που όμοιό του δεν είχαμε ξαναδεί.
Ευτυχώς η πλειονότητα των ευρωβουλευτών μας θα ενταχθούν στο ευρύτερο φιλοευρωπαϊκό τόξο, όπου βέβαια υπάρχουν ουσιώδεις διαφοροποιήσεις. Φιλελεύθεροι και σοσιαλιστές υποστηρίζουν τη στενότερη ενοποίηση και μεγαλύτερη αλληλεγγύη μεταξύ κρατών-μελών, θέσεις παραδοσιακά επωφελείς για την Ελλάδα. Πρότυπο ευρωπαϊστή ηγέτη, ο Μακρόν διατυπώνει ένα σύγχρονο όραμα «Ευρωπαϊκής αναγέννησης». Μεταξύ Τίμερμανς και φιλελευθέρων κινούνται όσοι συμμερίζονται την ανάγκη βαθύτερης ενοποίησης στο ευρώ: ενιαίο σύστημα εγγύησης καταθέσεων, προϋπολογισμό Ευρωζώνης για την προστασία των επενδύσεων και την αντιμετώπιση της ανεργίας. Εισαγωγή ενός ευρωπαϊκού «ασφαλούς τίτλου» (ευρωομολόγου) που θα στηρίξει τις τράπεζες και κυβερνήσεις του Νότου αλλά και τον παγκόσμιο ρόλο του ευρώ. Κοινή πολιτική στη μετανάστευση. Και άλλα.
Ο Βέμπερ του ΕΛΚ, ο μετριοπαθής κεντροδεξιός υποψήφιος, υποστηρίζει μια πιο περιορισμένη εκδοχή περαιτέρω ενοποίησης. Το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα δείχνει ότι θα παραμείνει το μεγαλύτερο κόμμα του ΕΚ. Είναι ζωτικά χρήσιμο για την Ελλάδα ότι η ΝΔ θα ανήκει στην ισχυρότερη πολιτική οικογένεια στην Ευρώπη. Ο ΣΥΡΙΖΑ, από την άλλη, ανήκει στην ευρωπαϊκή Αριστερά, παράταξη περιθωριακή στα ευρωπαϊκά πράγματα, και δεν έχει δηλώσει ποιον θα υποστηρίξει για Πρόεδρο.
Απουσίασε λοιπόν πράγματι η ευρωπαϊκή διάσταση της ψήφου στις εκλογές αυτές. Όμως το εθνικό πρίσμα υπό το οποίο προσεγγίζονται οι ευρωεκλογές είναι αναπόφευκτη συνέπεια του ότι η ευρωπαϊκή δημοκρατία πραγματώνεται μέσα από την δημοκρατία του κάθε κράτους-μέλους. Η ευρωπαϊκή πολιτική σφαίρα εμπεριέχεται στην εθνική, ο ευρωπαϊκός πατριωτισμός συνυπάρχει και συμπληρώνει τον εθνικό.
Δεν είμαστε η μόνη χώρα όπου το κύριο πρόκριμα των εκλογών είναι εθνικό. Στις περισσότερες, οι ευρωεκλογές λειτουργούν πρωτίστως ως δημοψήφισμα εμπιστοσύνης ή αποδοκιμασίας της κυβέρνησης. Στη Γαλλία η μονομαχία Μακρόν-Λεπέν θα κρίνει εάν ο Μακρόν θα διατηρήσει το πολιτικό κεφάλαιο για τις μεταρρυθμίσεις του. Στην Πολωνία η φιλοευρωπαϊκή αντιπολίτευση (κεντροδεξιοί, φιλελεύθεροι, και κεντροαριστεροί) ενώθηκε εναντίον της υπερδεξιάς και ευρωφοβικής κυβέρνησης (έχει κι η Πολωνία το δικό της «Μένουμε Ευρώπη»!): το αποτέλεσμα θα είναι πρόκριμα για τις εθνικές εκλογές του φθινοπώρου. Στην Ιταλία τα ποσοστά του Σαλβίνι θα κρίνουν το μέλλον του κυβερνητικού του συνασπισμού. Και στη Βρετανία η αυριανή σύνθεση της κυβέρνησης κι η πορεία του Brexit εξαρτώνται άμεσα από την ψήφο στις ευρωεκλογές.
Η προτεραιότητα του εθνικού διακυβεύματος των ευρωεκλογών δεν είναι εξαίρεση αλλά ο κανόνας. Άλλωστε μεγαλύτερη βαρύτητα για την πορεία της ΕΕ έχουν οι εθνικές εκλογές – αυτές κρίνουν ποια κυβέρνηση θα κάθεται στο τραπέζι του Συμβουλίου και ποιόν Επίτροπο θα προτείνει.
Κι αυτό μας φέρνει στα δικά μας. Σχεδόν τέσσερα χρόνια πέρασαν από τις τελευταίες εκλογές. Η Κυριακή δίνει την πρώτη ευκαιρία έκφρασης των ψηφοφόρων μετά τον Σεπτέμβριο του 2015, όταν η κοινωνία, ζαλισμένη ακόμα από το σοκ του δημοψηφίσματος, των capital controls, και της συνοπτικής ψήφισης του 3ου Μνημονίου, έσπευσε να επαναλάβει την ψήφο του Ιανουαρίου, μη έχοντας ακόμα επεξεργαστεί και αφομοιώσει όσα είχαν προηγηθεί στο πυκνό, δραματικό πρώτο εξάμηνο του 2015. Εκκρεμεί μια ψήφος τιμωρίας, για τα ψεύδη των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, για τα ερείπια που άφησε πίσω της η Βαρουφακειάδα.
Το καλοκαίρι του 2015 ζήσαμε μια εμπειρία προ-εμφυλιακή. Όσοι παρέμειναν να υπερασπίζονται μια Ελλάδα στον πυρήνα της Ευρώπης διαπομπεύονταν ως «ναινέκοι», «φιλελέδες» και «Μερκελιστές». Μια λαϊκή πλειοψηφία διαβουκολημένη από τους εκπροσώπους του εγχώριου εθνικολαϊκισμού βροντοφώναξε το «Όχι», που ο ηγέτης του επρόκειτο λίγες μέρες αργότερα να αντιστρέψει, αφήνοντας βαρύ λογαριασμό στους πολίτες. Η δημαγωγική εξαπάτηση εξαγνίστηκε βολικά ως αθώα «αυταπάτη», κι οι συντελεστές της απέσπασαν τη δεύτερη εντολή να συνεχίσουν.
Δεν μπορεί να υπάρξει επιστροφή στη δημοκρατική (και ευρωπαϊκή) κανονικότητα εάν δεν έχει προηγηθεί η επιβεβλημένη πολιτική τιμωρία. Και δεν μπορεί επίσης, μετά από τόσες θυσίες, δοκιμασίες και αγωνιώδη αναζήτηση σταθερότητας, στην πρώτη μεγάλη εκλογική αναμέτρηση μετά το 2015, να μην αναδυθεί μια ισχυρή θετική προοπτική επόμενης διακυβέρνησης για την πατρίδα.
Το, πανευρωπαϊκό, εθνικό μήνυμα των ευρωεκλογών – Καθημερινή 26/5/2019
27 Μαΐου, 2019